The Y's life – Chuyện của người trẻ

Tích cực thường được gắn với những mỹ từ, vì thường chẳng có điều gì tích cực mà “xấu xí” cả. Nhưng điều đó không có nghĩa, tích cực không thể đi kèm với “độc hại”. Ở thời điểm bạn Hành biết đến cụm từ này, bạn Hành đã ở mép bờ vực của sự tích cực “xấu xí” đó từ rất lâu, để rồi đôi khi thấy xót chua, đau buồn, bạn Hành cũng không thể thể hiện nỗi buồn đó cho trọn vẹn.

Tích cực không xấu, nhưng một cuộc sống được bọc gọn gàng bởi những điều tích cực có thể “biến tướng” đến không ngờ, khiến chúng ta bỏ rơi những cảm xúc đáng trân trọng khác.

1. Tích cực độc hại là gì?

Toxic positivity is the belief that no matter how dire or difficult a situation is, people should maintain a positive mindset. It’s a “good vibes only” approach to life. And while there are benefits to being an optimist and engaging in positive thinking, toxic positivity instead rejects difficult emotions in favor of a cheerful, often falsely positive, facade.

What is Toxic Positivity, Verywellmind

Tích cực độc hại, hiểu đơn giản nhất, là cách tiếp cận và nhìn nhận cuộc sống hoàn toàn theo hướng tích cực. Điều này, đôi khi, đồng nghĩa với việc bạn sẽ luôn duy trì một tâm thế tích cực khi nhìn nhận mọi vấn đề, dù vấn đề ấy có khó khăn, có nan giải, có bất ổn đến đâu. Nhưng khác với positive thinking (thái độ/tư duy tích cực), nơi chúng mình nhìn nhận cả những điểm tốt, những điểm xấu với một thái độ cầu tiến, rằng mọi thứ sẽ tốt lên, tích cực độc hại đẩy mấy đứa mình đến cảnh giới cao nhất và thiếu đi sự nhận định cảm xúc. Khi ấy, chúng mình sẽ phủ nhận, trốn tránh hoặc che giấu những cảm xúc khó khăn, đớn đau và mang tính tiêu cực.

Khi ấy, chúng mình chỉ chấp nhận những cảm xúc tích cực, vui vẻ, và cố gắng dùng những sự tích cực ấy để khoả lấp những vết chai hằn, xước sẹo trong sâu thẳm tâm hồn.

Thật may là bạn Hành chưa bị lún quá sâu vào tích cực độc hại, bởi giữa những dấu hiệu tiêu biểu được thể hiện ở bức ảnh trên, mình mới chỉ cố giấu đi những cảm xúc tiêu cực đằng sau những nụ cười, rồi có đôi lần thấy có lỗi và xấu hổ vì bản thân đã buồn hay giận dữ. Nhưng chỉ bấy nhiêu đó thôi đã đủ để bản thân bé Hành thấy tích cực độc hại có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến bản thân chúng mình, dù nhiều hay ít.

2. Tại sao “tích cực độc hại” lại độc hại?

Có một cô bé từ cấp 2, cứ gặp mọi người là luôn nở nụ cười rạng rỡ. Cô chắc chắn mình cười thì xinh hơn mình khóc. Cô thích bản thân lan toả năng lượng tích cực cho mọi người xung quanh, chứ không phải những sự ủ rũ, buồn bã, than thở. Cô muốn xây dựng lên một hình tượng tích cực – giỏi giang – thành công trước mắt mọi người, cô muốn bản thân phải hoàn hảo trong mắt em trai. Bởi vậy, cô giấu đi hết những cảm xúc tiêu cực, cô cố bỏ qua hết những ưu phiền ở nơi xứ người, luôn tự động viên mình: “Cố lên, mọi chuyện sẽ ổn!”, luôn tự nhắc nhở mình: “Mình phải thật mạnh mẽ, không được yếu đuối trước mặt ai.”

Hồi thi từ cấp 2 lên cấp 3, ôn tập vào trường chuyên, em cô ủ rũ gọi điện cho cô, than nó mệt mỏi lắm. Cô bảo nó: “Đừng chỉ nghĩ đến những điều mệt mỏi. Em chỉ cần cố gắng là sẽ ổn hết thôi.” Rồi thằng bé không được như ý, và cô dần nhận ra… nó không còn tỉ tê với cô khi nó mệt mỏi nữa.

Một ngày, cô muốn bùng nổ. Nhìn bốn bức tường, nhìn những tấm certificate, nhìn thấy tin nhắn công việc, cô muốn vứt bỏ tất cả và chạy trốn đi thật xa. Bạn thân cô gặng hỏi, liệu cô có ổn không, cô nói mình ổn mà, không sao đâu. Nhưng khi nó ôm cô, cô bật khóc hưu, rồi xả hết nỗi lòng mình. Nó chỉ ngồi đó, vỗ vai cô. Nó bảo cô: “Khóc được là tốt. Khóc được là tốt.”

Ngày ấy, khi cô vứt đi những nụ cười, là ngày cô cảm thấy nhẹ nhõm nhất. Rồi cô bắt đầu khoe việc cô chơi Pubg với em cô, bắn game cùng nó, và kể cho nó những tật xấu của mình. Rồi cô bay về nhà và bắt đầu kể cho thằng em trai nghe những phút giây yếu lòng, những ngày lạnh lẽo ở bên kia. Vừa kể, mắt cô rưng rưng, em trai cô vỗ vai, rồi mở lòng, than vãn về cuộc đời nó,…

Cô gái ấy mang trong mình câu chuyện của Hành, cũng mang trong mình câu chuyện của người khác. Thực tế, chúng mình, không ai chỉ trải qua những điều tích cực, và việc lảng tránh cảm xúc tiêu cực, những giây phút khó khăn, làm cuộc sống bạn trở nên “độc hại” đến lạ kỳ.

• Không thể đưa ra tín hiệu “Ét Ô Ét” khi cần: Khi mình thấy xấu hổ nếu bản thân buồn giận, mình chẳng dám tìm kiếm sự trợ giúp của ai. Mình cứ tự mình cố gắng từng ngày, nhưng vì không biết ánh sáng cuối con đường ở đâu, mình lang thang trong mê cung do chính mình vẽ ra.
• Thiếu đi sự lắng nghe & thấu hiểu: Khi một người tìm đến mình để tìm kiếm sự cảm thông & lắng nghe, nếu họ chỉ nhận được những lời cổ vũ xáo rỗng “Hãy cố lên!”, “Có gì đâu phải buồn?”, thay vì những lời cảm thông và sự lắng nghe chân thành, lần tới họ sẽ khó có thể mở lòng và tiếp tục sẻ chia với mình. Bởi 10 lần thì 9 lần, phản ứng của mình sẽ chẳng khác biệt là bao.
• Bỏ quên đi cảm xúc tiêu cực và những vấn đề thực sự cần đối mặt: Sự tiêu cực không biến mất, khi cố gắng tích cực, mình sẽ chỉ vứt nó vào góc tủ rồi khoá lại. Rồi đến lúc chúng tích tụ đủ nhiều trong, chiếc tủ và bạn sẽ dễ dàng “vỡ vụn”.

Một bài báo khá thú vị trên Healthline với tựa đề: “‘Toxic Positivity’ is Real – and It’s a Big Problem during the Pandemic” – viết về việc tích cực độc hại nổi lên như cồn trong cơn đại dịch và ảnh hưởng tiêu cực của nó đến đời sống của nhiều người – đã hút mắt bạn Hành, trong khoảng thời gian 2 năm giãn cách. Đây là một góc nhìn tương đối khác, nhưng chân thực về những sự “tích cực” giữa tâm bão. Một góc nhìn cho thấy, tích cực không phải lúc nào cũng tốt. Đối mặt với sự thực và những cảm xúc tiêu cực đôi khi lại càng quan trọng hơn.

‘Áp lực phải trở lên năng suất hơn [trong đại dịch] khiến nhiều người, thậm chí là hầu hết mọi người, cảm thấy sai sai và xấu hổ vì họ chỉ đơn giản là cố sống qua ngày, mà không khóc than hay sợ hãi.’

Và rồi mạng xã hội thì lấp đầy bởi những bài viết, lời nhắn về việc phải tận dụng những đợt giãn cách như thế nào như học một ngôn ngữ mới, học nấu ăn, học làm bánh,….

Tuy nhiên, không phải ai cũng giải quyết những sự xì trét của bản thân bằng cách trở nên bận rộn. Với nhiều người, những bài viết này chỉ khiến họ lo lắng và sợ hãi nhiều hơn.”

Simone, Healthline

3. Tích cực độc hại và giá trị của cảm xúc

Mấy năm đại học, mình ưng nhất là lớp về tâm lý học xã hội, bởi ở đó, có đôi lần, chúng mình phân tích về tầm quan trọng của cảm xúc, rằng con trai không cần phải tỏ ra mạnh mẽ, rằng con trai cũng nên được thể hiện cảm xúc, được khóc, được buồn, rằng con gái không cần phải yếu đuối, rằng những áp đặt của xã hội đã khiến chúng mình lãng quên những cảm xúc chân thật thế nào. Nhớ hồi mới học xong, mình đã chạy về bảo em mình: “Cần thì cứ khóc thôi. Đừng có cố tỏ ra mạnh mẽ.”

Vậy mà đến khi nó chênh vênh, mình lại chỉ vội nói: “Cố lên, đừng có bi quan thế. Mọi chuyện sẽ ổn mà”.

Cảm xúc tiêu cực, buồn, giận, đau khổ, cay đắng, tất cả đều mang trên mình giá trị riêng.

Lo sợ có thể cảnh báo cho một người về một hoàn cảnh nguy hiểm nào đó, trong khi tức giận là một phản ứng cực kỳ bình thường đối với những sự việc không công bằng thậm chí sai trái. Và buồn có thể là dấu hiệu cho cường độ mất mát chúng ta gặp phải.

What to know about toxic positivity, Medical News Today.

Bởi vậy, thay vì chỉ tập trung vào những điều tích cực, những sự “vui vẻ” và “màu hường”, có chăng chúng mình nên lắng nghe cảm xúc của bản thân nhiều hơn, để trân trọng và cho những cảm xúc ấy một cơ hội được bộc lộ ra ngoài. Rồi khi có ai tìm đến chúng mình, để được lắng nghe và chia sẻ, thay vì những sự cổ vũ, động viên, hay là ta gửi đến họ một sự cảm thông, thấu hiểu.

Nếu cứ nắng mãi không mưa, thì một ngày kia cây cối sẽ vì hạn hán mà héo úa. Giống như vậy, nếu chỉ có mấy bạn cảm xúc tích cực được nở hoa, còn mấy bạn tiêu cực bị cho ăn cơm tù hay đi đày thật xa, thì sẽ có ngày chúng mình sẽ bị các bạn tiêu cực quay lại “tấn công” dồn dập và rồi gục ngã, héo tàn vì còn chẳng dám kêu “Ét Ô Ét” mất.

Nên chúng mình cùng nhau trân trọng những cảm xúc của chúng mình nhiều hơn và giảm thiểu những sự “tích cực độc hại” nhé!!!